Aracı Kurum Nedir? Ne Gibi Hizmetler Verir?

Aracı Kurum Nedir?

SPK ya da Sermaye Piyasası Kurulu izni ile ve ona bağlı olarak, sermaye sahibi Anonim ortaklık olarak kurulan kuruluşların, menkul kıymet alım ve satımı konularında aracılık sıfatı ile hizmet vermeleri, aracı kurum kavramını açıklar. Bu kuruluşların aracı kurum olabilmelerinin bazı şartları vardır. Mesela şirketin Anonim ortaklık olarak kurulması zorunludur. Şirketi kuran ortakların paylarının bütünü, şirket ortaklarının adına yazılıdır. Anonim şirketin en az 2 milyon TL sermayesinin olması gerekiyor. Ayrıca SPK Sermaye Piyasası Kurulu tarafından öne sürülen ve kanunda yeri olan tüm şartları yerine getirmesi gerekiyor. Kurucular daha önce, yüz kızartıcı suçlardan ceza almamış olmaları gerekiyor. Kurulan bu ortaklığın açık ve şeffaf olması da aranan şartlardan biridir.

Aracı Kurum Ne gibi hizmetler verir?

Aracı kurum hizmetleri arasında, SPK araçlarının halka arzı ve satışı konusunda aracı olarak görev almak vardır. Bu araçların alım-satım işlemlerini bu şirketler yürütür. Ek olarak vadeli işlemler ve opsiyon sözleşmelerini de kapsamak üzere, tüm türev araçlarının satışında aracı olur. Aracı kurumun bir diğer görevi de, ters Repo ve repo işlemlerine aracılık yapmaktır. Bu kurumlar özel ve tüzel kişilikler için yatırım danışmanlığı da yapabilirler. Temel olarak aracı kurumların 2 önemli görevi vardır; birincisi alım-satım işlemlerinde aracı olmaktır diğeri ise halka arz işlemlerini üstlenmektir.

SPK Sermaye Piyasası Kurulu, aracı kurumları yetkili kılar. Burada aracılık yüklenimi kavramını da açıklamak gerekiyor. Aracılık yüklenimi; SPK araçlarının halka arz edilmiş veya edilmemiş araçlarının bedelini peşin ödeyerek satın almak ve halka bu araçları satmaktır. Anonim şirketler olan aracı kurumlar bu yolla da para kazanırlar. Pekiyi bu işlemleri /hizmeti bankalar da yerine getiremez mi? Diğer anonim şirketlere neden ihtiyaç var? Bu sorunun cevabı oldukça basit, bu işlemlerin riski büyük olduğu için, bankalar da mutlak kar amacı güttüğü için böyle riskli işlere girişmek istemezler. Her iki kurumun risk algıları ve politikaları farklıdır.

Yatırım kuruluşları daha fazla risk alırlar ve daha fazla para kazanıp kaybedebilirler. Komisyon gelirleri ile ayakta kalırlar. Bu şirketlerin hizmetleri arasında yatırım danışmanlığı yapmak, portföy işletme ve yöneticiliği, repo ve ters repo hizmetleri gibi hizmetleri de vardır. Özet olarak aracı kuruluşların amacı, aldıkları yetki çerçevesinde sermayelerini konuşturmak, komisyon gelirleri elde etmek ve bankalardan daha cesur ticari faaliyetler ve aracılık hizmetlerini gerçekleştirme yolu ile para kazanmaktır. Şu an ülkemizde faaliyet gösteren 87 adet aracı kurum vardır. Bu şirketler on binde 1 ile binde 2 arasında değişen oranlarda komisyon alırlar. Bu şirketler arasında bankalar da vardır. Mesela Yapı Kredi Yatırım Menkul Değerler AŞ binde 2 komisyonla aracılık hizmeti vermektedir. Yine Garanti yatırım Menkul Kıymetler AŞ binde 1.85 komisyon almaktadır. Deniz, TEB, Finans ve Burgan bank gibi bankaların da yatırım menkul değerler Anonim Şirketleri aracılık hizmeti verirler.